M
Mistycasino
Administrator
Yönetici
Atıştırmalık krizlerini sağlıklı bir şekilde yönetmek, temiz içeriğe sahip olmayan paketli gıdalardan kaçınmak için atılması gereken doğru adımları uzman gıda mühendisi Tuğba Bayburtluoğlu ile konuştuk
Çocuklarımızın küçük yaşlarda edindikleri beslenme alışkanlıkları, ileri yaşlarını da etkiler. Ek gıdaya geçene kadar işler bizim kontrolümüzdedir ama ek gıda ile çocuğun kendi tercihleri, bazı besinleri reddetmesi, mama koltuğunda oturmak istememesi, tatlı alışkanlıkları, atıştırmalık krizleri, ekran başında yemek istemesi gibi durumlar ortaya çıkar ve bazı evlerde yemek yemek bir krize dönüşür. Sofrayı kurmada yardım etmek, kendi suyunu doldurmak gibi yaşına uygun küçük görevler vererek onları yemeğe dahil edebilirsiniz. Atıştırmalıklar da içerikleriyle dikkat edilmesi gereken bir konu. Okul kantinleri hazır meyve suları, renkli paketleriyle çocukları cezbeden ürünlerle doluyken dikkat edilmesi gereken noktaları uzman gıda mühendisi Tuğba Bayburtluoğlu ile konuştuk.
- Çocuklar atıştırmalık yemekten hoşlanıyorlar. Bunu nasıl sağlıklı bir hâle getirebiliriz?
Çocukların enerji ihtiyacı yetişkinlere göre daha fazla olduğu için ara öğünleri stratejik planlamak gerekiyor. Hazır paketli ve içeriğinde katkılar olan ürünler yerine evde yapılmış sağlıklı seçenekler hem besleyici hem de daha doyurucu oluyor. Örneğin sebzeleri dip soslarla sunmak, hem vitamin hem lif alımını artırır. Cips yerine fırında pişirilmiş sebzeler, evde beraber hazırlanabilecek mercimek ya da yufka cipsleri ya da şekilli kesilmiş peynirler alternatifler olabilir; tatlı isteği içinse klasik kurutulmuş meyveler yerine katkısız ve vitamini daha çok korunan yeni nesil meyve kıtırları (liyofilize edilmiş meyveler) çok daha iyi alternatiflerdir. Kuruyemişlerde ise kavrulmuş yerine çiğ olanlar tercih edilmelidir. Yani mesele çocuklara atıştırmayı yasaklamak değil, yemeğin yerine geçmeyen kaliteli ve bilinçli atıştırmayı öğretmekten geçiyor. Çocuklara bu kültürü kazandırdığınızda, zamanla kendi seçimlerinde de daha sağlıklı tercihler yapmaya başlıyorlar.
- Çocuklarımıza temel besinleri, hangi sıralama ile yedirmek lazım?
En önemli kavram denge. Kalorinin yarısının karbonhidratlardan gelmesi, kalan kısmının da dengeli şekilde önce protein, sonra da sağlıklı yağlardan karşılanması gerekiyor. Makarna gibi kompleks karbonhidratlar, özellikle tam tahıllıysa kan şekerini dengede tutar ve gün boyu enerji sağlar. Ancak bu, makarnanın tek başına yeterli olduğu anlamına gelmez. Önemli olan tabakta dengenin kurulmasıdır. Yanında sebze veya bakliyatla desteklenirse çok değerli bir öğün hâline gelir. Özellikle mercimek, nohut ve kuru fasulye olmak üzere bakliyatlar, hem protein hem lif açısından makarnadan daha iyi alternatiflerdir. Bu yüzden öğünlerde önce protein mi yoksa karbonhidrat mı olduğundan ziyade, “Tabağımda dengeli bir öğün için çeşitlilik var mı?” sorusunu sormak çok daha doğru bir yaklaşım olur.
Nelerden kaçınılmalı?
İlk sırada enerji içecekleri geliyor açıkçası. Bunlar çocuklara pazarlanmıyor ama ben büyüdüm artık diye özenebilirler aman dikkat. Aşırı kaplanmış, içinde karameli, katkısı çok olan katman katman çikolatalara, bisküvilere dikkat edilmeli. Ardından gofret, cips, kraker ve pastane ürünleri gibi sadece çocukların değil, hepimizin kontrollü tüketmesi gereken ürünler geliyor. Evde yapılmış bir kekle, dışarıdan alınmış endüstriyel kek arasında besin değeri açısından büyük fark var. Evdeki tarifte kullanılan tam buğday unu, zeytinyağı ve elma suyu konsantresi ile daha dengeli bir seçenek elde edilebilir. Ayrıca son yıllarda artan soğuk kahve ve çay tüketimi de dikkat edilmesi gereken bir konu. Çocuklarda yüksek dozda kafein alımı, uykuyu ve büyüme hormonlarını etkileyebiliyor.
“İlk reddedişte vazgeçmemek önemli”
Sağlıklı beslenme bir yaşam biçimi hâline gelmeli ve geçici bir çaba olmamalıdır. Çocukların yeni bir gıdayı reddetmesi çok normaldir. Bilimsel çalışmalar, çocukların yeni bir besine alışması için ortalama 8-12 deneme gerektiğini gösteriyor. Yani ilk reddedişte vazgeçmemek önemli. Gıdaların baskı kurulmadan, farklı alternatiflerle ve eğlenceli şekilde sunulması, renkli tabaklar, hikâyeler, birlikte yemek yapmak gibi yöntemler de çocukların yemek yemekten keyif alması için iyi yöntemler olabiliyor.
Çocuklarımızın küçük yaşlarda edindikleri beslenme alışkanlıkları, ileri yaşlarını da etkiler. Ek gıdaya geçene kadar işler bizim kontrolümüzdedir ama ek gıda ile çocuğun kendi tercihleri, bazı besinleri reddetmesi, mama koltuğunda oturmak istememesi, tatlı alışkanlıkları, atıştırmalık krizleri, ekran başında yemek istemesi gibi durumlar ortaya çıkar ve bazı evlerde yemek yemek bir krize dönüşür. Sofrayı kurmada yardım etmek, kendi suyunu doldurmak gibi yaşına uygun küçük görevler vererek onları yemeğe dahil edebilirsiniz. Atıştırmalıklar da içerikleriyle dikkat edilmesi gereken bir konu. Okul kantinleri hazır meyve suları, renkli paketleriyle çocukları cezbeden ürünlerle doluyken dikkat edilmesi gereken noktaları uzman gıda mühendisi Tuğba Bayburtluoğlu ile konuştuk.
- Çocuklar atıştırmalık yemekten hoşlanıyorlar. Bunu nasıl sağlıklı bir hâle getirebiliriz?
Çocukların enerji ihtiyacı yetişkinlere göre daha fazla olduğu için ara öğünleri stratejik planlamak gerekiyor. Hazır paketli ve içeriğinde katkılar olan ürünler yerine evde yapılmış sağlıklı seçenekler hem besleyici hem de daha doyurucu oluyor. Örneğin sebzeleri dip soslarla sunmak, hem vitamin hem lif alımını artırır. Cips yerine fırında pişirilmiş sebzeler, evde beraber hazırlanabilecek mercimek ya da yufka cipsleri ya da şekilli kesilmiş peynirler alternatifler olabilir; tatlı isteği içinse klasik kurutulmuş meyveler yerine katkısız ve vitamini daha çok korunan yeni nesil meyve kıtırları (liyofilize edilmiş meyveler) çok daha iyi alternatiflerdir. Kuruyemişlerde ise kavrulmuş yerine çiğ olanlar tercih edilmelidir. Yani mesele çocuklara atıştırmayı yasaklamak değil, yemeğin yerine geçmeyen kaliteli ve bilinçli atıştırmayı öğretmekten geçiyor. Çocuklara bu kültürü kazandırdığınızda, zamanla kendi seçimlerinde de daha sağlıklı tercihler yapmaya başlıyorlar.
- Çocuklarımıza temel besinleri, hangi sıralama ile yedirmek lazım?
En önemli kavram denge. Kalorinin yarısının karbonhidratlardan gelmesi, kalan kısmının da dengeli şekilde önce protein, sonra da sağlıklı yağlardan karşılanması gerekiyor. Makarna gibi kompleks karbonhidratlar, özellikle tam tahıllıysa kan şekerini dengede tutar ve gün boyu enerji sağlar. Ancak bu, makarnanın tek başına yeterli olduğu anlamına gelmez. Önemli olan tabakta dengenin kurulmasıdır. Yanında sebze veya bakliyatla desteklenirse çok değerli bir öğün hâline gelir. Özellikle mercimek, nohut ve kuru fasulye olmak üzere bakliyatlar, hem protein hem lif açısından makarnadan daha iyi alternatiflerdir. Bu yüzden öğünlerde önce protein mi yoksa karbonhidrat mı olduğundan ziyade, “Tabağımda dengeli bir öğün için çeşitlilik var mı?” sorusunu sormak çok daha doğru bir yaklaşım olur.
Nelerden kaçınılmalı?
İlk sırada enerji içecekleri geliyor açıkçası. Bunlar çocuklara pazarlanmıyor ama ben büyüdüm artık diye özenebilirler aman dikkat. Aşırı kaplanmış, içinde karameli, katkısı çok olan katman katman çikolatalara, bisküvilere dikkat edilmeli. Ardından gofret, cips, kraker ve pastane ürünleri gibi sadece çocukların değil, hepimizin kontrollü tüketmesi gereken ürünler geliyor. Evde yapılmış bir kekle, dışarıdan alınmış endüstriyel kek arasında besin değeri açısından büyük fark var. Evdeki tarifte kullanılan tam buğday unu, zeytinyağı ve elma suyu konsantresi ile daha dengeli bir seçenek elde edilebilir. Ayrıca son yıllarda artan soğuk kahve ve çay tüketimi de dikkat edilmesi gereken bir konu. Çocuklarda yüksek dozda kafein alımı, uykuyu ve büyüme hormonlarını etkileyebiliyor.
“İlk reddedişte vazgeçmemek önemli”
Sağlıklı beslenme bir yaşam biçimi hâline gelmeli ve geçici bir çaba olmamalıdır. Çocukların yeni bir gıdayı reddetmesi çok normaldir. Bilimsel çalışmalar, çocukların yeni bir besine alışması için ortalama 8-12 deneme gerektiğini gösteriyor. Yani ilk reddedişte vazgeçmemek önemli. Gıdaların baskı kurulmadan, farklı alternatiflerle ve eğlenceli şekilde sunulması, renkli tabaklar, hikâyeler, birlikte yemek yapmak gibi yöntemler de çocukların yemek yemekten keyif alması için iyi yöntemler olabiliyor.