Dilek Kipleri Nelerdir, Kaça Ayrılır? Dilek Kipi Örnekleri

Bir eylemin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bazen kesin değildir; kişi sadece dileğini, isteğini ya da şartını belirtir. İşte bu tür anlatımlarda dilek kipleri devreye girer. Türkçede dört farklı dilek kipi bulunur ve her biri farklı bir anlam taşır. Dilek kipleri konusunu daha iyi anlamak için örnekleriyle birlikte inceleyelim.

DİLEK KİPLERİ NEDİR?

Dilek kipleri, Türkçede bir eylemin gerçekleşme isteğini, dileğini, olasılığını veya gerekliliğini ifade eden kiplerdir. Bu kiplerde eylemin gerçekleşip gerçekleşmediği kesin değildir; daha çok konuşanın duygu, düşünce ya da temennisi ön plandadır. Bu nedenle dilek kipleri, “tasarlama kipleri” olarak da adlandırılır.

DİLEK KİPLERİ KAÇA AYRILIR?

Dilek kipleri dört gruba ayrılır: istek kipi, şart kipi, gereklilik kipi ve emir kipi. Her biri, farklı bir anlam ilişkisi kurarak cümlenin anlamını belirler.

1. İSTEK KİPİ (-e, -a)

İstek kipi, bir eylemin gerçekleşmesini arzulama veya dileme anlamı taşır. Fiil köküne “-e, -a” ekleri getirilerek yapılır.

Örnekler:

Yarın birlikte sinemaya gidelim.

Biraz dinlenip sonra çalışayım.

Keşke bu yaz tatile çıkabilsek.

2. ŞART KİPİ (-se, -sa)

Şart kipi, bir koşulun gerçekleşmesine bağlı olarak eylemin yapılacağını belirtir. “-se, -sa” ekleriyle oluşturulur.

Örnekler:

Hava güzel olursa pikniğe gideriz.

Dersini çalışırsan başarılı olursun.

Vaktim olsa sana yardım ederdim.

3. GEREKLİLİK KİPİ (-meli, -malı)

Gereklilik kipi, bir eylemin yapılmasının zorunlu veya uygun olduğunu ifade eder. “-meli, -malı” ekiyle kurulur.

Örnekler:

Daha dikkatli olmalısın.

Sağlığımız için erken yatmalıyız.

Başarılı olmak için çok çalışmalısın.

4. EMİR KİPİ (ek almaz)

Emir kipi, bir isteği, buyruk veya yönlendirmeyi ifade eder. Emir kipi diğerlerinden farklı olarak ek almaz; fiil kökü yalın kullanılır.

Örnekler:

Kapıyı kapat.

Dersine odaklan.